گروه اقتصاد کلان پایگاه خبری تحلیلی رادار اقتصاد، طرح حمایتی کوپنی یا کالاهای اساسی که بیشتر با عنوان کوپن غذا شناخته می شود قرار است با ارقام ناچیزی در برابر تورمی که هر روز بیشتر از روز گذشته بر اقتصاد می تازد به ۶۰ میلیون ایرانی داده شود. از آغازین روزهایی که در مجلس شورای اسلامی بر سر تصویب این موضوع بحث بود کارشناسان نظرات خود را پیرامون کارکردهای این مساله ارائه دادند، برخی آن را مثبت وبرخی نیز با دلایلی رد کردند. مهدی موحدی بک نظر کارشناس اقتصادی و استاد دانشگاه نیز دلایل خود را که مبتنی بر رد این مصوبه است را با ما در میان گذاشته است.
کمک مجلس برای طرح کوپن حمایتی که با ارقام ۶۰ و ۱۲۰ هزار تومان بسته و پیشنهاد شده را می توان حمایت از سفره مردم نامید وقتی تورم اینگونه بیداد می کند؟
شکی در این نکته وجود ندارد که متاسفانه وضعیت اقتصادی مردم جامعه بسیار نامطلوب است و گروه های مختلفی از مردم بخصوص دهک های پایین جامعه نیازمند حمایت های دولتی هستند. اینکه مجلس شورای اسلامی طرح حمایتی از مردم را تصویب کرده خوب است، حتی با رقم هایی حداقلی مثل ۶۰ یا ۱۲۰ هزار تومان یا اعتبار ۱۲۰ هزار تومانی برای تهیه کالاهای اساسی، این حمایت به هر نحوی که تصویب شده اگر برای همه ی مردم جامعه کمک نباشد برای یکی دو دهک پایین درآمدی کمک محسوب می شود با اینکه عدد قابل توجهی نیست.
این طرح از نظر شما دارای اشکال برجسته ای است که بتواند اهداف طرح را خدشه دار کند؟
اشکال عمده ای که به طرح حمایتی معیشتی مجلس شورای اسلامی وارد است این است که این طرح در قالب اصلاح لایحه بودجه ۱۳۹۹ طرح می شود، در حالی که برای این موضوع بودجه ای در نظر گرفته نشده است. اگر برای حمایت و تامین نیازهای معیشتی اقشار کم درآمد جامعه مثلا اعلام می کردند که روی تراکنش های بانکی از این رقم به بالا مالیات ببندیم یا می خواهیم سهمیه بنزین خودروهای وارداتی را حذف کنیم تا مبالغی که از این راه ها تامین می شود را به طرح کوپن حمایتی تخصیص دهیم چون منابع تامین این موضوع مشخص بود از جهات مختلفی قابل حمایت بود. اشکال دیگری که بر این طرح وارد است اعطای کوپن و کالای اساسی به ۶۰ میلیون نفر است در حالی که حمایت فقط باید از سه دهک پایین درآمدی جامعه و برای این قشر ضعیف در نظر گرفته شود تا به جای ۶۰هزار تومان عدد قابل توجهی که بتوان اسم حمایت معیشتی در وضعیت تورمی کنونی روی آن نهاد به این گروه ها داده شود.
بنابراین چون منابع تامین مالی طرح مشخص نیست عملا به ضد حمایت از معیشت مردم تبدیل می شود؟
همه ی کارشناسان اقتصادی مدافع حمایت از محرومین و کمک به آنها برای تامین کالاهای اساسی هستند، اما مشکل عمده این است که نمایندگان مجلس شورای اسلامی به جای اینکه با عوامل فقر و محرومیت مردم مقابله کنند و مانع بروز مسائلی شوند که جامعه را دچار فقر می کند یعنی به جای پرداختن به علت ها همیشه به سراغ معلول ها می روند. انتقاد ما از نمایندگان مجلس به این موارد است که به جای جلوگیری از تکرار شوک های تورمی بر اقتصاد و پیدا کردن سرنخ شوک های تورمی که کمک شایان توجهی به همه ی مردم بخصوص دهک های کم درآمد است به مسائل دیگری ورود می کنند که تبعات بعدی دیگری برای اقتصاد و برای اقشار ضعیف جامعه به دنبال دارد. اگر تامین منابع حمایت معیشتی مصوب مجلس از گروه های مختلف جامعه و حتی دهک محروم از منابع مالیاتی پایدار و عادلانه نباشد مصداق دوستی خاله خرسه با مردمی است که توان ایستادگی بیشتر در برابر تورم را از دست داده اند. وقتی منابع چنین حمایتی کاملا مشخص نیست و احتمال استقراض از بانک مرکزی و افزایش پایه پولی در آن بسیار بالاست به دلیل اینکه در آینده ای نزدیک موجب افزایش تورم دیگری می شود خود به خود به خنثی کردن طرح حمایتی منتهی می شود. از سوی دیگر چون منابع طرح مشخص نیست تورمی به کل جامعه تحمیل می شود. این موضوع به معنای رد یا نفی حمایت از محرومین جامعه نیست بلکه اگر قرار است به محرومین کمکی شود در قالب هر طرح حمایتی اول از همه باید منابع درآمدی آن از مالیات باشد تا جامعه را در مسیر ایجاد تورم دیگری قرار ندهد.
چه پیشنهادی برای نمایندگان مجلس دارید تا طرح کارآمدتری را برای حمایت از مردم ارائه دهند؟
ما در بودجه ۹۹ به اندازه کافی کسری بودجه داشته ایم، اگر قرار باشد از بودجه انتظار چنین حمایتی داشته باشیم مطمئن باشیم که موضوع حمایت معیشتی از مردم به نحوه دیگری رقم می خورد و بار تورمی که به جامعه تحمیل می شود وضعیت را بدتر از اکنون می کند. هر چند موضوع حمایت از مردم دغدغه درست و خوبی است اما بهتر است نمایندگان مجلس شورای اسلامی به موضوعات اساسی و دارای اولویت بپردازند، مسائلی مثل ایجاد نظام یکپارچه مالیاتی حمایتی، نظامی که تمامی درآمدهای افراد را شناسایی کند، هزینه های قابل قبول زندگی را از آنها کسر کند و به کسانی که از سطح درآمدی مشخصی پایین تر باشند یارانه حمایتی بدهد نه به همه ی مردم. در این نظام خانوارهای کم درآمد کاملا شناسایی می شوند علاوه بر اینکه دولت هزینه های معیشتی آنها را تامین می کند می تواند به مسائل دیگری چون مسکن، آموزش و بهداشت آنها نیز رسیدگی کند. یعنی رسیدگی در حدی خواهد بود که اقشار کم درآمد و محروم جامعه از زیر خط فقر بالا کشیده شوند چرا که دولت از دهک های بالایی و پر درآمد جامعه مالیات می گیرد. اخذ مالیات در چنین سیستمی به توزیع بهتر درآمد کمک می کند و هم اثر تورمی به دنبال ندارد. به عبارت بهتر دولت با یک تیر چند نشان زده؛ هم نظام مالیاتی را راه اندازی و اصلاح کرده وهم از محرومین حمایت کرده و آنها را از زیر خط فقر خارج کرده است. اگر بدون اصلاحات مالی و تامین منابع طرح معیشتی از مالیات مصوبه نمایندگان مجلس با فشار و استقراض از بانک مرکزی و فشار به بودجه کلید زده شود اشکالات بسیاری بعد از این بر اقتصاد و معیشت مردم با تشدید تورم وارد می شود. وقتی کسری بودجه از منابع مالیاتی تامین نشود لاجرم از منابع پولی تامین می شود پس منجر به افزایش پایه پولی و تورم می شود. پولی سازی کسری بودجه ، افزایش پایه پولی و افزایش نقدینگی درون زا موجب تندتر کار کردن موتور خلق نقدینگی و افزایش تورم می شود، موضوعی که به هیچ وجه به صلاح اقتصاد و جامعه بخصوص قشرهای ضعیف جامعه نیست که دراین وضعیت توان پرداخت هزینه های خود را ندارند چه برسد به اینکه بار تورمی بیشتری بر آنها تحمیل شود.
نظر شما